Grupa robocza Forum Cen Transferowych, analizując zagadnienia związane z finansowaniem wewnątrzgrupowym, zwróciła uwagę, że oprócz klasycznych form finansowania, takich jak pożyczki czy cash pooling, znaczenie zyskują również inne, bardziej złożone formy finansowania, w szczególności inwestycje oparte na formule project finance oraz wielopoziomowe struktury finansowania. Oba te obszary charakteryzują się istotnym poziomem złożoności ekonomicznej, profilu ryzyka oraz trudnościami w zakresie ustalenia rynkowych warunków transakcji, co wymaga szczególnej uwagi ze strony podmiotów zobowiązanych do sporządzania dokumentacji cen transferowych.
Inwestycje realizowane na zasadzie project finance
Project finance stanowi specyficzną formę finansowania, wykorzystywaną głównie przy dużych inwestycjach infrastrukturalnych. Kluczową cechą tego modelu jest wyodrębnienie specjalnej spółki celowej (SPV), której zadaniem jest realizacja konkretnego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Źródłem spłaty zobowiązań zaciągniętych przez spółkę projektową są przepływy pieniężne generowane bezpośrednio przez dany projekt, natomiast podstawowe zabezpieczenie stanowi majątek powstający w toku realizacji inwestycji.
Ocena wiarygodności kredytowej spółki celowej
Jednym z kluczowych wyzwań przy ocenie transakcji typu project finance jest oszacowanie wiarygodności kredytowej spółki celowej.
Ze względu na fakt, że SPV często nie posiada historii finansowej, tradycyjne modele ratingowe nie dają możliwości precyzyjnej oceny ryzyka kredytowego. Dlatego rekomenduje się podejście oparte na:
- metodologiach stosowanych przez agencje ratingowe, wykorzystujących zarówno kryteria ilościowe, jak i jakościowe;
- analizie prognoz finansowych projektu, w tym projekcji przepływów pieniężnych, harmonogramu realizacji i wskaźników efektywności;
- ocenie wiarygodności kredytowej jednostki dominującej lub grupy podmiotów powiązanych, z odpowiednimi korektami odzwierciedlającymi ryzyko specyficzne dla finansowanego projektu;
- pominięciu szacowania formalnego ratingu na rzecz analizy warunków zawarcia porównywalnych transakcji rynkowych, w których stroną są inne spółki celowe realizujące projekty o podobnym profilu i ryzyku.
Zmiana warunków finansowania w trakcie realizacji projektu
Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestię modyfikacji warunków finansowania w toku realizacji przedsięwzięcia. W praktyce mogą wystąpić zarówno czynniki zewnętrzne (np. zmiana otoczenia prawnego lub gospodarczego), jak i wewnętrzne (np. zmiana struktury finansowania), które mogą wpływać na decyzje dotyczące wprowadzenia zmian do warunków umowy.
W tym kontekście należy podkreślić, że zgodnie z §7 Rozporządzenia w sprawie cen transferowych, ocena warunków transakcji powinna mieć charakter ex ante, tj. opierać się na okolicznościach znanych stronom w chwili jej zawarcia. Ewentualne korekty ex post mogą być uzasadnione wyłącznie w przypadku, gdy niezależne podmioty w porównywalnych sytuacjach faktycznie wprowadziłyby podobne zmiany do swoich umów.
Odwołując się do Wytycznych OECD, należy pamiętać, że renegocjacja warunków finansowych powinna być poparta obiektywnymi dowodami, wskazującymi na to, że brak takiej zmiany prowadziłby do utraty korzyści ekonomicznych, np. utraty kluczowego klienta lub ograniczenia zdolności operacyjnej. Zmiany powinny być więc dokonywane z najwyższą ostrożnością, przy jednoczesnym zapewnieniu dokumentacji potwierdzającej ich zgodność z zasadą ceny rynkowej.
Wielopoziomowe struktury finansowania
Drugim obszarem analizowanym przez Grupę Roboczą Forum Cen Transferowych są wielopoziomowe struktury finansowania, które w praktyce gospodarczej często towarzyszą transakcjom M&A z wykorzystaniem dźwigni finansowej (leveraged acquisition).
Podkreślono, że tego rodzaju struktury zwykle obejmują kaskadowy model przekazywania środków finansowych, w którym podmiot dominujący (A) pozyskuje finansowanie zewnętrzne, następnie przekazuje środki spółce pośredniej (B), która udziela pożyczki dalszemu podmiotowi (C). Taka konstrukcja ma na celu optymalizację ryzyka kredytowego i zapewnienie odpowiedniego poziomu zabezpieczeń dla instytucji finansujących.
Elementy wymagające szczególnej analizy
Przy ocenie zgodności z zasadą ceny rynkowej, należy zwrócić uwagę na konieczność uwzględnienia następujących aspektów:
- Wpływ instytucji finansujących na kształt struktury w tym na liczbę podmiotów pośredniczących oraz na wprowadzenie określonych klauzul zabezpieczających lub wskaźników finansowych.
- Relacje między warunkami finansowania zewnętrznego a wewnątrzgrupowego; oprocentowanie finansowania zewnętrznego może bowiem uwzględniać fakt udzielenia finansowania podporządkowanego przez podmioty powiązane.
- Koszt kaskadowego przekazywania finansowania, gdyż w niektórych przypadkach uzasadnione może być zastosowanie metod kosztowych przy weryfikacji ceny transferowej, zamiast klasycznej metody porównywalnej ceny niekontrolowanej.
- Funkcje i ryzyka podmiotów pośredniczących – jeśli podmioty te nie ponoszą istotnego ryzyka ani nie pełnią znaczących funkcji, ich wynagrodzenie może być ograniczone do zwrotu kosztów typu „pass-through” lub ustalenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia prostych usług administracyjnych związanych z przekazywanym finansowaniem (patrz Wytyczne OECD).
Podsumowanie
Grupa robocza Forum Cen Transferowych podkreśliła, że zarówno finansowanie typu project finance, jak i wielopoziomowe struktury finansowania, wymagają od podatników szczególnej staranności w zakresie rzetelnej analizy warunków transakcji, prawidłowego określenia wiarygodności kredytowej, dokumentowania wszelkich zmian warunków finansowania w sposób zgodny z zasadą ceny rynkowej.
Wnioski Grupy Roboczej stanowią bowiem wskazówkę jak prawidłowo podejść do oceny transakcji finansowych o podwyższonym stopniu złożoności, a jednocześnie uniknąć ryzyka doszacowania dochodu przez organy podatkowe.
